CZYM JEST DYKCJA?

Katarzyna
6 sie
3 minut(y) czytania

Co to znaczy "mieć dobrą dykcję"?

Zapewne nieraz słyszałaś stwierdzenie, że "ktoś ma dobrą dykcję" lub, że jej nie ma. Ale co to w ogóle znaczy? W ogólnym rozumieniu dobra dykcja to po prostu wyraźne mówienie. Mówienie w taki sposób, że słyszalny jest każdy dźwięk, z którego składa się słowo. Wypowiadanie się z dobrą dykcją ma bardzo istotne znaczenie na to, jak jesteśmy postrzegani przez innych.

Jak sprawdzić, czy mam "dobrą dykcję"?

Jeśli chcesz dowiedzieć, czy masz "dobrą dykcję", odpowiedz na następujące pytania - najlepiej twierdząco:

Czy Twoja mowa jest wyrazista, czy mówisz z precyzyjność artykulacyjna,
Czy Twoje wypowiedzi są wystarczająco słyszalne?
Czy Twój język jest giętki, sprawny, tzn. czy z łatwością (i poprawnie) wypowiadasz wyrazy zawierające trudne grupy spółgłoskowe?
Czy poprawnie rozkładasz akcenty logiczne?
Czy wypowiadając się, robisz odpowiednie pauzy i zachowujesz płynność mowy? (tzw. frazowanie)
Czy poprawnie stosujesz pauzy logiczno-składniowe i emocjonalne?
Czy wypowiadasz się we właściwym tempie, odpowiednio modulujesz ton głos?
Czy Twoja mowa jest melodyjna?
Czy podczas wypowiadania się dyskretnie i funkcjonalnie stosujesz pozagłosowe środki ekspresji (np. gesty, mimikę twarzy, ruch ciała, kontakt wzrokowy, intonację głosu)?

Po co doskonalić swoją dykcję?

Dobra dykcja ma znaczący wpływ na życie, ułatwia nam codzienną komunikację - podnosi jej skuteczność, ponieważ słuchacz może w pełni skupić na treści, a nie na jakości przekazu.

Osoby odznaczające się dobrą dykcją są zazwyczaj słuchane chętniej i z większym zainteresowaniem, częściej postrzegane jako profesjonaliści, a ich wypowiedź jest bardziej sugestywna.

Dobra dykcja:

poprawia komunikację
zwiększa poczucie pewności siebie
wzbudza zaufanie naszej osoby wśród innych ludzi
pozytywnie wpływa na odbiór naszej osoby przez otoczenie
wpływa na osiągnięcia zawodowe
jest źródłem satysfakcji osobistej.

Wyraźne mówienie to to Twoja wizytówka.

Od czego zależy dykcja?

Sprawność dykcyjna zależy od wielu czynników. Niektóre czynniki może "naprawić" (wspomagając w ten sposób naszą dykcję), ale na niektóre nie mamy wpływu.

Dykcja zależy m.in. od:

budowy i sprawności aparatu artykulacyjnego,
jakości słuchu,
sposobu oddychania,
pozycji ciała w trakcie mówienia,
wzorców przyjętych ze środowiska,
miejsca i okoliczności, w jakich znajduje się mówca,
stanu zdrowia fizycznego i psychicznego,
samopoczucia, nastroju,
poziomu zmęczenia.

W jaki sposób ćwiczyć dykcję?

Jeśli odpowiadając na pytania sprawdzające stan Twojej dykcji, okazało się, że nie jest z nią najlepiej, nic się nie martw - dykcję można wyćwiczyć!

Ćwiczenia mające na celu poprawę dykcji powinny obejmować m.in.:

doskonalenie sprawności aparatu artykulacyjnego (ćwiczenia artykulacyjne), np. przy wykorzystaniu wierszy dykcyjnych czy powtarzanie sylab i słów z różnymi głoskami;
usprawnianie gospodarowania oddechem w trakcie mówienia (ćwiczenia oddechowe), np. wdech nosem, wydech ustami, kontrola brzucha;
doskonalenie emisji głosu, np. czytanie na głos, z różną intonacją i tempem.

Czym są wiersze dykcyjne?

Niemal każdy z nas bawił się w wymawianie zdań typu:

Jola jest lojalna.

W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie.

Stół z powyłamywanymi nogami.

Tego typu teksty świetnie ćwiczą naszą poprawną artykulację. Takich łamańców językowych jest o wiele więcej - niektóre są łatwiejsze, niektóre trudniejsze, krótsze, dłuższe, dla dzieci i dla dorosłych.

Na zajęciach logopedycznych bardzo często wykorzystuje się wierszyki dykcyjne. Oprócz ćwiczenia dykcji takie wiersze doskonalą rozumienie tekstu, usprawniają percepcję słuchową (w tym pamięć słuchową i słuchu fonemowy), poszerzają słownictwo, podnoszą sprawność aparatu artykulacyjnego.

Dykcję warto doskonalić niezależnie od wieku czy wykonywanego zawodu. Jej jakość ma szczególne znaczenie dla aktorów, lektorów czy dziennikarzy, bardzo ważna jest dla tych, którzy występują publicznie, np. podczas konferencji, prelekcji, webinarów, prowadzenia spotkań biznesowych czy lekcji. Dykcja w istotny sposób wpływa na jakość przekazu nadawcy, dlatego ma znaczenie także w codziennych sytuacjach komunikacyjnych.

A tu propozycje łamańców językowych dla Ciebie:

Zmistyfikowanie i odmitologizowanie niezidentyfikowanych obiektów latających.
Z czeskich strzech szło Czechów trzech, gdy nadszedł zmierzch, pierwszego w lesie zagryzł zwierz, bez śladu drugi w gąszczach sczezł, a tylko trzeci z Czechów trzech osiągnął marzeń kres.
Koszt poczt w Tczewie.
Trzmiel w puszczy przy Pszczynie straszny wszczyna szum.
Mąż gżegżółki w chaszczach trzeszczy, w krzakach drzemie krzyk, a w Trzemesznie straszy jeszcze wytrzeszcz oczu strzyg.
A ze strzygą szur, szur, takt w takt tatarak tarcicę tarł.

Ile trwa poprawa dykcji?

Nauka dykcji to proces, który może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy - w zależności od indywidualnych predyspozycji i zaangażowania. Kluczowe jest regularne wykonywanie odpowiednich ćwiczeń, nawet kilka razy dziennie (3 x po ok. 10 minut).

Zalecenia dotyczące ćwiczeń:

często, ale krótko: ćwicz kilka razy dziennie po 5-10 minut
różnorodność ćwiczeń: stosuj różne ćwiczenia, aby zaangażować różne partie aparatu mowy
regularność: trzymaj się ustalonego harmonogramu ćwiczeń
obserwacja: ćwicz przed lustrem, aby kontrolować ruchy narządów mowy
brak pośpiechu: jeśli coś nie wychodzi od razu - nie zniechęcaj się, powtarzaj ćwiczenia, aż je opanujesz
zabawa: wprowadź element zabawy, np. poprzez łamańce językowe/wiersze dykcyjne, aby ćwiczenia były przyjemniejsze

Przykładowe ćwiczenia:

ćwiczenia oddechowe: wdech nosem, wydech ustami, kontrola brzucha
ćwiczenia artykulacyjne: powtarzanie sylab i słów z różnymi głoskami
ćwiczenia z tekstem: czytanie na głos, z różną intonacją i tempem